ATX 3.0 və ATX 3.1: Mövzunu tam anlamaq üçün ən ətraflı izah

Oyun kompüteri yığmaq hər bir komponentə diqqət yetirmək deməkdir – buna enerji bloku (PSU) da daxildir. Son illərdə Intel müasir avadanlıqların artan enerji tələblərini ödəmək üçün yeni ATX enerji bloku standartlarını (ATX 3.0 və ATX 3.1) təqdim edib. Bu məqalədə ATX 3.0 və ATX 3.1 arasındakı fərqləri sadə dildə izah edəcəyik, xüsusilə də kompüter yığanlar və oyunçular üçün praktiki təsirlərinə fokuslanacağıq. 12V-2x6 konnektorundakı dəyişiklikləri, keçici enerji sıçrayışları limitlərini və PSU seçiminə təsirini əhatə edəcəyik.

ATX 3.0 və ATX 3.1-ə Giriş

ATX 3.0 uzun müddətdir istifadə olunan ATX enerji bloku dizayn bələdçisinə böyük bir yenilik olaraq 2022-ci ildə Intel tərəfindən təqdim edilib. Bu standart yeni nəsil GPU və CPU-ların daha çox enerji istehlak etməsi və sürətli sıçrayışlar etməsi səbəbilə hazırlanıb. ATX 3.0 PSU-ların bu sıçrayışları problemsiz ötürməsini təmin edir və eyni zamanda yeni yüksək güclü konnektor (12VHPWR) təqdim edib. Bu, xüsusilə NVIDIA RTX 5000 seriyası kimi yüksək səviyyəli GPU istifadə edənlər üçün əhəmiyyətli irəliləyiş idi.

ATX 3.1 isə 2023-cü ildə buraxılıb və 3.0 standartının təkmilləşdirilmiş versiyasıdır. Radikal dəyişiklik olmasa da, bəzi texniki detallarda yeniliklər gətirilib – xüsusilə 12V-2x6 (əvvəlki adı ilə 12VHPWR) konnektor dizaynı və keçici enerji sıçrayışları ilə bağlı. Bu da PSU-ları daha təhlükəsiz və etibarlı edir.

12VHPWR Konnektoru: ATX 3.0-dan 3.1-ə Dəyişikliklər

ATX 3.0-un əsas xüsusiyyətlərindən biri 12VHPWR (PCIe 5.0 16-pin) konnektorunun təqdim olunması idi. Bu 12+4 pinlik kabel tək başına 600W-a qədər enerji verə bilir – köhnə 8-pin konnektorların (150W) əvəzində. Əlavə 4 pin isə GPU ilə PSU arasında kommunikasiya aparır və güc limitini bildirir (150W, 300W, 450W, 600W).

ATX 3.1-də də eyni konnektor istifadə olunur, lakin PCI-SIG tərəfindən yenilənmiş dizayna sahibdir və artıq 12V-2x6 adlanır. Pin uzunluğu və mexaniki quruluş dəyişdirilərək təhlükəsizlik artırılıb – bu da RTX 4090 kartlarında müşahidə edilən ərimə problemlərinin qarşısını almağa kömək edir.

↑ Qrafik kartı ərimiş konnektor səbəbilə zədələnib (Şəkil mənbə: reddit, r/nvidia)

İstifadəçi baxımından həm ATX 3.0, həm də ATX 3.1 PSU-lar eyni GPU-larla uyğundur. Sadəcə ATX 3.1 versiyası əlavə etibarlılıq təmin edir.

Keçici Enerji Sıçrayışları

Müasir GPU və CPU-lar anidən orta istehlakdan qat-qat yüksək enerji tələb edə bilər. ATX 3.0 PSU-ların qısa müddətli olaraq nominal gücün 200%-ə qədərini ötürməsini tələb edir. Məsələn, 750W PSU bir neçə millisaniyəlik 1500W güc ötürə bilər. Bu, PSU-nun qrafik kartın qəfil sıçrayışları üzündən kompüteri söndürməsinin qarşısını alır.

ATX 3.1 bu limitləri daha da dəqiqləşdirib. Qısa müddətli yüklənmələr zamanı daha sabit davranış təmin olunur və təsadüfi sökülmələrin qarşısı alınır.

Digər Oxşarlıqlar və Fərqlər

Hər iki standart əsasən oxşardır – 24-pin anakart konnektoru, CPU 8-pin EPS, SATA dəstəyi və s. qorunur. ATX 3.1 sadəcə bəzi texniki təkmilləşmələrlə fərqlənir. Ölçülər eynidir və tam uyğun gəlir.

Cədvəl: ATX 3.0 və ATX 3.1 arasındakı əsas fərqlərin müqayisəsi.

PC Yığanlar və Oyunçular üçün Nəticələr

• Gələcək üçün uyğunluq: Yüksək səviyyəli GPU istifadə etməyi planlaşdırırsınızsa, ən azı ATX 3.0 PSU almalısınız. ATX 3.1 isə əlavə təhlükəsizlik gətirir.
• Yüksək yüklərdə sabitlik: ATX 3.0/3.1 PSU-lar qəfil sıçrayışlarda kompüterin yenidən başlamasının qarşısını alır.
• Konnektor təhlükəsizliyi: ATX 3.1-in 12V-2x6 dizaynı daha etibarlıdır və səhv qoşulma riskini azaldır.
• Yeniləmək lazımdırmı?: Əgər artıq ATX 3.0 PSU-nuz varsa, dəyişməyə ehtiyac yoxdur. Yeni PSU alırsınızsa, ATX 3.1 seçmək məntiqli olar.
• Uyğunluq: Hər iki standart əvvəlki nəsil avadanlıqla tam uyğun işləyir.

Nəticə

ATX 3.0 və ATX 3.1 inqilabi fərq deyil, sadəcə təkamüldür. ATX 3.0 GPU və CPU-ların artan güc tələblərinə cavab verdi, ATX 3.1 isə bunu daha da təkmilləşdirdi. Əsas fərqlər – 12V-2x6 konnektoru və keçici enerji sıçrayışlarının idarə olunmasıdır. ATX 3.1 PSU-lar daha etibarlı və sabitdir.

Əksər istifadəçilər üçün hər iki standart kifayətdir. Ən yeni texnologiya istəyənlər ATX 3.1-i seçə bilər, lakin keyfiyyətli ATX 3.0 PSU da bütün tələbləri qarşılayır.