RAM sürəti nədir və tezlik performansa necə təsir göstərir?

İnsanlar RAM yeniləməsindən danışanda, ilk verilən suallar adətən belə olur: Neçə gigabayt lazımdır? və Tək yoxsa ikili kanal işlətməliyəm?

Amma tez-tez danışılan başqa bir amil də var — RAM sürəti. Bu adətən 3200 MHz, 5600 MHz, 6400 MHz və daha yuxarı kimi göstərilir. Bəs bu rəqəm əslində nə deməkdir və real performansa nə qədər təsir edir? Gəlin araşdıraq.

RAM Sürəti Əslində Nə Deməkdir?

RAM sürəti, yəni tezlik, yaddaşın saniyədə neçə dövr məlumat emal edə bildiyini göstərir. Rəqəm nə qədər yüksəkdirsə, o qədər çox potensial ötürmə zolağı olur.

Sürət yalnız məsələnin bir hissəsidir. Yaddaş performansı üç amilin birlikdə işləməsindən asılıdır:

• Tutum (GB) → Nə qədər məlumat saxlanıla bilər
• Kanallar (tək, ikili, dördlü) → Məlumatın neçə zolaqla hərəkət etdiyi
• Tezlik (MHz) → O zolaqların məlumatı nə qədər sürətli ötürdüyü

Bu üç amil birlikdə sistemin nə qədər çevik işlədiyini müəyyən edir.

Daha Sürətli RAM Kompüteri Daha Sürətli Edirmi?

Qısa cavab: bəzən, amma həmişə yox.

• Oyun: Əksər AAA oyunlarda daha sürətli RAM FPS-i yalnız bir neçə faiz artırır. Amma CS2 və ya Valorant kimi rəqabətli oyunlarda yüksək sürət daha stabil kadr axışı təmin edə bilər.
• Məzmun yaradılması: Video montaj, 3D render və böyük simulyasiyalar əlavə ötürmə zolağından daha çox faydalanır.
• Gündəlik istifadə: Brauzer və sadə proqramlarda böyük fərq yaratmasa da, çoxlu iş eyni vaxtda aparılanda donmaları azalda bilər.

DDR4 və DDR5: Rəqəmlərin Müqayisəsi

DDR4

• Adi sürətlər: 2133–3600 MHz
• Yüksək səviyyəli dəstlər 4600 MHz-dən yuxarı çıxa bilir

DDR5

• Standart olaraq 4800 MHz-dən başlayır
• Əsas dəstlər: 5600–6400 MHz
• Premium dəstlər artıq 8000 MHz-i keçir

(DDR5 Ümumi Baxış, Kingston)

Sadəcə sürətdən əlavə, DDR5 hər DIMM üçün iki 32-bit alt kanal təqdim edir, bu da çoxlu tapşırıqları daha səmərəli yerinə yetirməyə imkan verir.

Sürət və Gecikmə: Tarazlıq Oyunu

Çoxlarının səhvi MHz rəqəminin həmişə daha yaxşı performans deməsi ilə bağlıdır. Əslində isə CAS Latency (CL) də nəzərə alınmalıdır. Bu göstərici yaddaşın sorğuya cavab vermədən əvvəlki gecikməsini ölçür.

Məsələn:

• DDR4-3200 CL16
• DDR5-6000 CL40

DDR5-in gecikmə rəqəmi daha yüksək olsa da, çox sürətli işləmə tezliyi bunu kompensasiya edir. Əslində vacib olan göstərici nanosanilə ölçülən həqiqi gecikmə-dir və belə hesablanır:

Həqiqi Gecikmə = (CL ÷ Tezlik) × 2000

Ona görə də DDR5, daha yüksək CL olsa belə, əksər hallarda DDR4-dən güclü çıxır.

2025-də Hansı RAM Sürətini Seçməli?

• Gündəlik istifadəçilər: DDR4-3200 və ya DDR5-5600 kifayətdir.
• Oyunçular: DDR4-3600 və ya DDR5-6000–6400 əksər müasir sistemlər üçün ideal seçimdir.
• Məzmun yaradıcıları və peşəkarlar: Yüksək tezlikli və aşağı gecikməli dəstlər montaj, render və iş stansiyası yüklərində real üstünlüklər verir.

Sadəcə yadda saxla: prosessor və anakart seçdiyin sürətləri dəstəkləməlidir. Həmişə uyğunluğu yoxlamaq üçün QVL (Qualified Vendor List) siyahısına bax.